نگاه خاقانی به دنیا

خاقانی، ـ اگر نگوییم بزرگترین ـ یکی از بزرگترین شاعران تصویر آفرین و ترکیب ساز ادب پارسی است. یکی از موضوعاتی که در تصویرگری خاقانی بازتاب گسترده ای دارد، دنیا است. تصاویری که خاقانی در اشعار خود از دنیا ارائه کرده، تصاویری دنیا نکوه، تاریک، و تحقیرآمیز می باشد. لذا در این پژوهش، نگارنده ضمن بحث در باره ی نگاه شاعر به دنیا، تلاش کرده است تا عوامل موثر در شکل گیری نگرش شاعر و تشکیل صور خیال برساخته ی او را در باره ی دنیا ، با بررسی روانشناختی و زیبایی شناختی؛ با اتکا بر دیوان و تحفهالعراقین، به روش تحلیل متن بررسی نماید. ضمن بررسی عوامل و بن مایه های در سایه، چون ناکامی ها و شکست ها، مرگ عزیزان، فقر محبت در دوران کودکی و ... نشان می دهد که عمده ترین بن مایه ها ی روانی تصاویر و شکل گیری نگرش تاریک خاقانی به دنیا؛ غم نان و ناکامی ها و مصائب زندگی او بوده است و نسبت دادن این موضوع به عرفان و تصوف شاعر چندان مناسب نمی نماید. همچنین در بررسی زیبایی شناختی تصاویر مربوط به دنیا، ضمن بیان ارتباط بین نگرش و تصویر شاعر، نشان داده ایم که تصویر پردازی ها، کاملاً در خدمت بیان اندیشه ی شاعر می باشد. همچنین شاعر از میان گونه های بیانی به دلیل غلبه ی احساسات و عواطفش در بیان اندیشه های خود؛ بیشتر از استعاره ی مکنیه بهره جسته و با برقراری ارتباطی یگانه وار با دنیا، با انسان انگاری و جاندار انگاری به تصویر دنیا پرداخته است.